Partizana Respubliko

Kiam ni kun Mirko Kováčik trairis en la jaroj 2017 kaj 2018 laŭ la Vojo de herooj de Slovaka Nacia Ribelo (SNP), ni promesis sin en Donovaly, ke ni revenos ĉi tien kaj ni vizitos la Partizanan Respublikon. Tiel estis nomata la teritorio kontrolita per la partizanoj post la subpreto de la SNR. Ĝi inkluzivis parton de la teritorio en la montaroj Malaltaj Tatroj, en la Granda Fatro kaj en la Starohorské vrchy. Por la paŝado marde la 24-an de novembro 2020, ni elektis la itineron Donovaly - Bully - Kalište - Baláže. La lastaj du vilaĝoj estis la centroj de la Partizana Respubliko. La civiluloj helpis al la partizanojn ĉiumaniere, pro kio al ili la faŝistoj kruele venĝis. Ni komencis la marŝon en la parkejo en Donovaly, de kie ni supreniris laŭ iomete onditan vojon laŭ la ruĝa ŝildo al Vrchlúka kaj malsupreniris al la pitoreska historia domareto Bully. La verda ŝildo jam kondukis nin al la plej alta punkto de la vojo Pri javore en alteco de 1 040 m. De tie, ni ĵus malsupreniris la flavan turisman vojon tra arbaroj kaj grandegaj herbejoj. Post malpli ol du horoj ni estis en Kalište, kie ni vidis la lokon, kie staris ĉi tiu malgranda karbista vilaĝo. En marto 1944, la germanaj nazioj forbruligis ĝin, murdis la loĝantojn kaj detruis la vilaĝon. La vilaĝo jam ne estis restarigita. Ĉi tiu loko nun estas Nacia Kultura Monumento, kie la vizitanto povas viziti du domojn, en kiuj estas ekspozicio de la Muzeo de SNR kaj povas promeni laŭ la simbolaj fundamentoj de domoj. Malgranda kapelo kun sonorilo dum diversaj okazoj servas al sia celo. Ĉi tie estas tre bone lokitaj 17 informtabuloj. Ni restis ĉe ĉi tiu pieta loko pli ol unu horo. La vojeto al la vilaĝo Baláže akre malsupren kondukas kaj post unu horo ni alvenis al la dua vilaĝo bruligita en 2a mondmilito. Ĉi tiu vilaĝo estis pli bonŝanca, ĉar ĝi komencis esti restarigita en 1947 post kiam la vicprezidanto de la Slovaka Nacia Konsilantaro, Karol Šmidke, solene malfermis la Unuan Junularan Konstruaĵon de la nacia danko. Post pli ol 10 km, ni finis la turisman ekskurson per trarigardo de la memortabuloj ĉe la statuo de la partizano. La veteron ni havis mirindan sunan sen nuboj kaj vento. Nin ne ĝenis malpli alta temperaturo dum marŝo. Ni tre rekomendas la ekskurson kiel malpli postulema, sed tre riĉa je historio.

Partizánska republika

Keď sme v rokoch 2017 a 2018 s Mirkom Kováčikom prechádzali Cestou hrdinov SNP, na Donovaloch sme si sľúbili, že sa sem vrátime a navštívime Partizánsku republiku. Tak sa nazývalo územie, ktoré ovládali partizáni po potlačení SNP. Zahrňovalo časť územia v Nízkych Tatrách, vo Veľkej Fatre a v Starohorských vrchoch. Na túru v utorok 24. novembra 2020 sme si vybrali trasu Donovaly – Bully – Kalište – Baláže. Tie posledné dve obce boli centrami Partizánskej republiky. Civilní obyvatelia všemožne pomáhali partizánom, za čo sa im fašisti kruto pomstili. Pochod sme začali na parkovisku na Donovaloch, odkiaľ sme po mierne zvlnenej ceste podľa červenej značky vystúpili na Vrchlúku a pod ňou zišli do malebnej historickej osady Bully. To nás už viedla zelená značka až na najvyšší bod trasy Pri javore v nadmorskej výške 1 040 m. Odtiaľ sme už len zostupovali vedení žltou turisticou značkou cez lesy a obrovské lúky. Ani nie za dve hodinky sme boli v Kališti, kde sme si pozreli miesto kde stála táto maličká uhliarska obec. V marci 1944 ju nemeckí nacisti vypálili, obyvateľov vyvraždili a dedinu zrovnali so zemou. Obec viac nebola obnovená. Toto miesto je teraz Národnou kultúrnou pamiatkou, kde návštevník môže navštíviť dva domčeky v ktorých je expozícia Múzea SNP a môže sa poprechádzať popri symbolických základoch domov. Maličká kaplnka so zvoncom pri rôznych príležitostiach slúži svojmu účelu. Veľmi dobre je tu umiestnených 17 informačných tabúľ. Na tomto pietnom mieste sme sa zdržali viac ako jednu hodinu. Chodník do obce Baláže prudko klesal a za hodinku sme zostúpili do druhej obce, ktorá bola vypálená v II. svetovej vojne. Táto obec mala viac šťastia, pretože ju v roku 1947 začali obnovovať potom, ako podpredseda SNR Karol Šmidke slávnostne otvoril Prvú mládežnícku stavbu národnej vďaky. Túru sme po viac ako 10 km ukončili prehliadkou pamätných tabúľ pri soche partizána. Počasie sme mali nádherné slnečné bez mráčkov a vetra. Pri chôdzi nám nevadila nižšia teplota. Túru vrelo odporúčame ako menej náročnú, ale veľmi bohatú na históriu.